Lịch sử Dân tộc Khmer - Chương IV FUNAN và ANGKOR BOREY (Phần đầu)

Thông qua các sử liệu của người Tàu, Funan là tên vương quốc Khmer mà người ta biết đến đầu tiên trong lịch sử Khmer. Bởi lý đó nhiều người tin rằng, Funan chính là vương quốc đầu tiên của người Khmer. Thật ra Funan không phải là vương quốc đầu tiên của người Khmer. Funan là tên quốc gia đầu tiên mà người nước ngoài, đặc biệt là người Trung Quốc đề cập đến.

Funan là quốc gia đầu tiên của người Khmer theo đạo Brahma (Bà La Môn). Brahma Kaundin (កៅណ្ឌិន្យ) là người mang tôn giáo này đến srok Khmer. Có ý kến cho rằng Brahma Kaundin có nguồn gốc từ Malaysia, mà thời bấy giờ vẫn là một phần lãnh thổ của người Ấn. Tuy nhiên, theo truyền thuyết của người Khmer, Kaundin là người có xuất thân từ Bán đảo Ấn Độ.

Dù xuất thân ở đâu đi chăng nữa thì hồi khoảng năm 50 Tây Lịch, sau khi đánh bại nữ vương của người Khmer, Yeay Liu (យាយ​លីវ), Ngài lấy nữ vương làm Hoàng hậu và trở thành vị Nam Vương đầu tiên của người Khmer.

Tất cả các sự kiện này được truyền thuyết hóa và được người Trung Quốc ghi chép lại trong các thư tịch cổ của họ. Sự kiện này cũng được người Cham ghi lại trên bia đá ở Mỹ Sơn thuộc Trung phần Việt Nam hiện nay.

Năm 245, một phái đoàn người Trung Hoa do Kāngtài (康泰 - កងតាយ - Khang Thái) và Zhū yīng (朱應 - ជូយីង - Chu Ứng) đặt chân đến srok Khmer và ở đó đến năm 250. Trong chuyến đi này, Kāngtài có viết lại như sau: «Ban đầu, vương quốc Funan có một nữ vương tên là Yi Liu (葉柳). Ở Mofu nước Ấn Độ có một người tên là Hun Tien (混塡), người này tôn sùng thần linh. Một đêm nọ Hun Tien nằm mơ thấy một người cầm cung tên đến và lệnh cho phải lên thuyền hướng ra biển. Sáng hôm sau Hun Tien đến đền quỳ lại thần thánh thì tự nhiên thấy cung tên ở dưới gốc cây. Ông cũng tìm một chiếc thuyền và hướng ra biển. Vị Thần gió đẩy thuyền của Hun Tien đến lãnh thổ Funan. Nữ vương Yi Liu thấy thuyền lạ, một mình bà đuổi bắt thuyền lạ. Hun Tien lấy cung tên ra bắn, một mũi tên bắn thủng thuyền của vị nữ vương. Nữ Vương xin hàng. Hun Tien trở thành vua của Funan».

Năm 658, vua Cham tên «Prokasthor» (ប្រកាសធម៌ - Prakāsadharma) cũng cho khắc trên bia đá trong Tháp Mỹ Sơn một câu truyện có nội dung tương tự. Câu truyện này được ông Louis Finot trong cuốn Les inscriptions de My son, dịch lại như sau:

«Sau khi có một giấc mơ như vậy, Brahma Ấn Độ tên Kaundin, rời khỏi Ấn Độ theo hướng ra biển và đi đến lãnh thổ của người Khmer. Vừa lên đến đất liền, Ngài liền ném ngọn giáo mà Māha Brāhma Aśvatthāman (មហា​ព្រាហ្មណ៍) con trai của Guru Drona (ព្រះ​ទ្រោន) ban cho. Nơi mà ngọn giáo cắm xuống đất, Ngài bắt đầu cho xây dựng kinh đô của mình ở đó. Sau đó, Ngài kết hôn với nữ vương của xứ Khmer tên là Saoma (សោម៉ា) là con của Chúa Rồng (ភុជង្គនាគ - Bhujanganāga). Vị chúa rồng này hút nước để lộ một khoảng đất rộng để đôi vợ chồng lập vương quốc».

Nhiều nhà sử học có sự hoài nghi rằng tại sao hai câu truyện về việc thành lập Vương quốc Funan lại không giống nhau. Kỳ thực, câu truyện của Kāngtài kể chính là truyền thuyết về nguồn gốc của Funan, riêng câu truyện được vua Cham khắc trên bia đá có thêm một số chi tiết về sự hình thành vương quốc Kampuchéa của Brahma Kampu. (Trong truyện này có chi tiết Chúa Rồng hút nước làm lộ một quảng đất lớn, xin xem chi tiết ở chương V Chenla hay Kampuchea.) Sở dĩ vua Cham cho khắc trên bia đá câu truyện có nội dung như vậy là vì Mẫu thân của Ngài là người Khmer, Nữ vương Saraveah Vanney (សារវវណ្ណី), là con gái của Đức vua Kampuchéah Isanvarmann (ឥសាណវរ្ម័ន). Đức vua này có cha xuất thân từ hoàng gia Kampuchéah và mẹ là người của hoàng tộc Funan.

Câu truyện được khắc trên bia đá pha trộn hai câu truyện để thấy rằng vua Cham xuất thân từ 2 dòng hoàng tộc của người Khmer là dòng Kaundin - Saoma và dòng Kampumeréah.

Theo địa lý thì vương quốc Funan nằm ở hạ nguồn sông Mekong, trãi dài từ Phnom Penh hiện nay đến biển Nam Trung Hoa. Trung tâm và là khởi nguồn của vương quốc Funan là vùng Kampuchea Krom, trước đây Pháp gọi là Cochinchine và hiện nay là Nam Bộ của Việt Nam.

Trên lãnh thổ này, vương chúa Khmer cho đào hệ thống kênh rạch dài hơn 200 km phục vụ cho việc tưới tiêu nên ngành nông nghiệp ở đây phát triển hết sức rực rỡ.

Người Khmer Krom hiện nay chính là hậu duệ trực tiếp của người Funan.

Thủ đô của vương quốc Funan là thành phố Angkor Borey, hiện nay nằm trên địa phận tỉnh Takeo như ông Chaude Jacques đã chứng minh trong quyển Le Pays Khmer avant Angkor, ấn bản tạo Paris năm 1986 chứ không phải là Vyaddhapura (វ្យធបុរ៉ា) như một số ý kiến trước đây.

Hơn nữa một số nhà nghiên cứu cho rằng Vyaddhapura (វ្យធបុរ៉ា) có nghĩa là «sợ săn bắn» cũng hoàn toàn không hợp lý. «Vyaddha» (វ្យធ) trong tiếng Sanskrit có nghĩa là «bị đâm thủng bởi mũi tên». «Pura» có nghĩa là thành phố. Như vậy Vyaddhapura (វ្យធបុរ៉ា) có nghĩa là «Thành phố có sức mạnh của mũi tên». Cũng như vậy, Singhapura có nghĩa là thành phố có nhiều sư tử mà là thành phố có mà là thành phố có sức mạnh, oai lực của sư tử.

Đặc điểm của vương quốc Khmer thời bấy giờ không phải mềm yếu, khiến người ta yêu mến mà ngược lại khiến người ta phải sợ hãi, thuật ngữ hiện đại gọi là «Chính sách răng đe» (Politique de dissuasion), để tránh không để kẻ thù có ý định xâm lược mình.

Vương quốc Funan là một vương quốc hùng mạnh. Quốc vương Funan là Hoàng đế có tầm ảnh hưởng lên nhiều quốc gia của người Khmer khác, như vương quốc «Zhenla»  chẳng hạn.

Vương quốc Funan cũng là đại diện cho tất cả các quốc gia khác của người Khmer thực hiện các vấn đề về đối ngoại. Chính vì thế, ở thời điểm Kāngtài đến, chỉ có Funan là quốc gia duy nhất của người Khmer có quan hệ ban giao với Trung Hoa cũng như một số quốc gia khác ở Ấn Độ. Năm 503, Hoàng Đế Trung Quốc tấn phong cho Quốc vương Funan Kaundin Jaya Varman (កៅណ្ឌិន្យ​ជ័យ​វរ្ម័ន) làm Đại Tướng Quân của Trung Hoa.